امربه معروف و نهی از منکر در فرمایشات امام علی علیه السلام

وبلاگ " امربه معروف و نهی از منکر " نوشت :

 إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ، لَخُلُقَانِ مِنْ خُلُقِ اللَّهِ سُبْحانَهُ؛ وَ إِنَّهُمَا لَایُقَرِّبَانِ مِنْ أَجَلٍ، وَ لَایَنْقُصَانِ مِنْ رِزْقٍ؛

همانا امر به معروف و نهى از منکر، از صفت هاى پروردگارند، نه اجل را نزدیک کنند و نه در روزى کاهشى آرند.

 نهج البلاغه/ خطبه 156

وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ تَکُنْ مِنْ أَهْلِهِ، وَ أَنْکِرِ الْمُنْکَرَ بِیَدِکَ وَ لِسَانِکَ، وَ بَایِنْ مَنْ فَعَلَهُ بِجُهْدِکَ، وَ جَاهِدْ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ، وَ لَاتَأْخُذْکَ فِی اللَّهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ؛

 به کار نیک امر کن و خود را در شمار نیکوکاران در آر و به دست و زبان کار ناپسند را زشت شمار  و از آن که کار ناپسند کند با کوشش خود را دور بدار. در راه خدا بکوش، چنانکه شاید، و از سرزنش ملامتگرانت بیمى نیاید.

نهج البلاغه /نامه 31

امت اسلام، در تمامی سطوحش، همواره به امر به معروف و نهی از منکر نیاز دارد. امر به معروف و نهی از منکر باید همچون خون، در رگ‏های جامعه جریان داشته باشد تا حیات الهی جامعه استمرار یابد؛ در ادامه فرمایشاتی از مولای متقیان علی علیه السلام راجع به امر به معروف و نهی از منکر را می‏خوانیم.

وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَتَنَاهَوْا عَنْهُ، فَإِنَّمَا أُمِرْتُمْ بِالنَّهْی بَعْدَالتَّنَاهِی؛

از کار زشت باز ایستید و دیگران را از آن بازدارید، چه، به باز ایستادن پیش از بازداشتن مأمورید.

نهج البلاغه /خطبه 105

إلَاتَتْرُکُوا الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ فَیُوَلَّى عَلَیْکُمْ شِرَارُکُمْ، ثُمَّ تَدْعُونَ فَلَا یُسْتَجَابُ لَکُمْ؛

 امر به معروف و نهى از منکر را وامگذارید که بدترین شما حکمرانى شما را بر دست گیرند آنگاه دعا کنید و از شما نپذیرند.

نهج البلاغه/ نامه 47

 وَ إِنَّ لِلذِّکْرِ لَأَهْلاً أَخَذُوهُ مِنَ الدُّنْیَا بَدَلاً، فَلَمْ تَشْغَلْهُمْ تِجَارَةٌ وَ لَا بَیْعٌ عَنْهُ ، یَقْطَعُونَ بِهِ أَیَّامَ الْحَیَاةِ، وَ یَهْتِفُونَ بِالزَّوَاجِرِ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ، فِی أَسْمَاعِ الْغَافِلِینَ، وَ یَأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ وَ یَأْتَمِرُونَ بِهِ، وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یَتَنَاهَوْن عَنْهُ؛

 و همانا یاد خدا را مردمانى است که آن یاد آنان را جایگزین زندگى جهان فانى است. نه بازرگانى سرگرمشان ساخته، و نه خرید و فروخت یاد خدا را از دل آنان انداخته. روزهاى زندگانى را بدان مى‏گذرانند، و نهى و منع خدا را در آنچه حرام فرموده به گوش بی‏خبران مى‏خوانند. به داد فرمان مى‏دهند، و خود از روى داد کار مى‏کنند، و از کار زشت باز مى‏دارند، و خود از زشتکارى به کنارند.

 نهج البلاغه / خطبه222

لَعَنَ اللَّهَ الْآمِرِینَ بِالْمَعْرُوفِ التَّارِکِینَ لَهُ، وَ النَّاهِینَ عَنِ الْمُنْکَرِ الْعَامِلِینَ بِهِ؛

لعنت خدا بر آنان که به معروف فرمان دهند، و خود آن را واگذارند، و از منکر بازدارند و خود آن را به جا آرند.

 نهج البلاغه / خطبه 129

 

مَن کانَ فیه ثَلاثٌ سَلِمَت لَهُ الدُّنیا وَ الاخِرَةُ یَامُرُ بِالمَعروفِ و یاتَمِرُ بِهِ و یَنتَهی عَنِ المُنکَرِ و یَنتَهی عَنهُ و یُحافِظُ علی حُدودِ اللهِ جَلَّ وَ عَلا؛

هر کس سه خصلت در او باشد دنیا و آخرتش سالم می شود: امر به معروف کند و خود نیز بدان عمل نماید نهی از منکر کند و خود هم گرد آن نگردد. نگهبان حدود خداوند بزرگ باشد.

شرح غررالحکم/ ج5/ص440

لَایُقِیمُ أَمْرَ اللَّهِ سُبْحانَهُ إِلَّا  مَنْ لَایُصَانِعُ، وَلَایُضَارِعُ، وَلَایَتَّبِعُ الْمَطَامِعَ؛

فرمان خدا را بر پا ندارد جز کسى که در حق مدارا نکند و خود را خوار نسازد و پى طمعها نتازد.

 نهج البلاغه/ حکمت 110

فَرَضَ اللَّهُ الْإِیمَانَ تَطْهِیراً مِنَ الشِّرْکِ، وَالصَّلَاةَ تَنْزِیهاً عَنِ الْکِبْرِ، وَ الزَّکَاةَ تَسْبِیباً لِلرِّزْقِ، وَالصِّیَامَ ابْتِلَاءً لِإِخْلَاصِ الْخَلْقِ، وَ الْحَجَّ تَقْرِبَةً لِلدِّینِ، وَ الْجِهَادَ عِزّاً لِلْإِسْلَامِ، وَ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَةً لِلْعَوَامِّ، وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ رَدْعاً لِلسُّفَهَاءِ، وَ ...

خدا ایمان را واجب کرد براى پاکى از شرک ورزیدن، و نماز را براى پرهیز از خود بزرگ دیدن، و زکات را تا موجب رسیدن روزى شود، و روزه را تا اخلاص آفریدگان آزموده گردد، و حج را براى نزدیک شدن دینداران، و جهاد را براى ارجمندى اسلام و مسلمانان، و امر به معروف را براى اصلاح کار همگان، و نهى از منکر را براى بازداشتن بیخردان، و ...

 نهج البلاغه/ حکمت 252

قِوامُ الشَّریعَةِ اَلاَمَرَ بِالمَعروفِ و نَهیُ عَنِ المُنکَرِ؛

قوام و جوهره وجودی شریعت، امر به معروف و نهی از منکر است.

غررالحکم/مترجم/ ج 4/ص518

لَعَنَ اللَّهَ الْآمِرِینَ بِالْمَعْرُوفِ التَّارِکِینَ لَهُ، وَالنَّاهِینَ عَنِ الْمُنْکَرِ الْعَامِلِینَ بِهِ؛

 لعنت خدا بر آنان که به معروف فرمان دهند و خود، آن را واگذارند  و از منکر بازدارند و خود آن را به جا آرند.

 نهج البلاغه /خطبه 129

وَ الْجِهَادُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ: عَلَى  الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ، وَالنَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ، وَ الصِّدْقِ فِی الْمَوَاطِنِ، وَ شَنْآن الْفَاسِقِینَ : فَمَنْ أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ شَدَّ ظُهُورَ الْمُؤْمِنِینَ، وَ مَنْ نَهَى عَنِ الْمُنْکَرِ أَرْغَمَ أُنُوفَ الْکَافِرِینَ؛

 و جهاد بر چهار شعبه است: به کار نیک وادار نمودن، و از کار زشت منع فرمودن. و پایدارى در پیکار با دشمنان، و دشمنى با فاسقان. پس آن که به کار نیک واداشت، پشت مؤمنان را استوار داشت، و آن که از کار زشت منع فرمود بینى منافقان را به خاک سود.

 نهج البلاغه/ حکمت 31

و فی کلام آخر له یجری هذا المجرى : فَمِنْهُمُ الْمُنْکِرُ لِلْمُنْکَرِ بِیَدِهِ وَ لِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ، فَذلِکَ الْمُسْتَکْمِلُ لِخِصَالِ الْخَیْرِ؛ وَ مِنْهُمُ الْمُنْکِرُ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ وَالتَّارِکُ بِیَدِهِ، فَذلِکَ مُتَمَسِّکٌ بِخَصْلَتَیْنِ مِنْ خِصَالِ الْخَیْرِ وَمُضَیِّعٌ خَصْلَةً؛ وَمِنْهُمُ الْمُنْکِرُ بِقَلْبِهِ، وَالتَّارِکُ بِیَدِهِ وَلِسَانِهِ، فَذلِکَ الَّذِی ضَیَّعَ أَشْرَفَ الْخَصْلَتَیْنِ مِنَ الثَّلَاثِ، وَتَمَسَّکَ بِوَاحِدَةٍ، وَمِنْهُمْ تَارِکٌ لِإِنْکَارِ الْمُنْکَرِ بِلِسَانِهِ وَقَلْبِهِ وَ یَدِهِ، فَذلِکَ مَیِّتُ الْأَحْیَاءِ. وَمَا أَعْمَالُ الْبِرِّ کُلُّهَا وَالْجِهَادُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ، عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ، إِلَّا کَنَفْثَةٍ فِی بَحْرٍ لُجِّیٍّ. وَإِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ لَایُقَرِّبَانِ مِنْ أَجَلٍ، وَلَایَنْقُصَانِ مِنْ رِزْقٍ، وَ أَفْضَلُ مِنْ ذلِکَ کُلِّهِ کَلِمَةُ عَدْلٍ عِنْدَ إِمَامٍ جَائِرٍ؛ 

از مردمان کسى است که کار زشت را ناپسند مى‏شمارد و به دست و زبان و دل خود آن را خوش نمى‏دارد، چنین کسى خصلتهاى نیک را به کمال رسانیده، و از آنان کسى است که به زبان و دل خود انکار کند و دست به کار نبرد، چنین کسى دو خصلت از خصلتهاى نیک را گرفته و خصلتى را تباه ساخته، و از آنان کسى است که منکر را به دل زشت مى‏دارد و به دست و زبان خود بر آن انکار نیارد، چنین کس دو خصلت را که شریف‏تر است ضایع ساخته و به یک خصلت پرداخته، و از آنان کسى است که منکر را باز ندارد به دست و دل و زبان، چنین کس مرده‏اى است میان زندگان، و همه کارهاى نیک و جهاد در راه خدا برابر امر به معروف و نهى از منکر، چون دمیدنى است به دریاى پر موج پهناور. و همانا امر به معروف و نهى از منکر نه اجلى را نزدیک کنند و نه از مقدار روزى بکاهند و فاضلتر از همه اینها سخن عدالت است که پیش روى حاکمى ستمکار گویند.

نهج البلاغه /حکمت  374

أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ، إِنَّهُ مَنْ رَأَى عُدْوَاناً یُعْمَلُ بِهِ وَمُنْکَراً یُدْعَى إِلَیْهِ، فَأَنْکَرَهُ بِقَلْبِهِ فَقَدْ سَلِمَ وَبَرِئَ؛ وَ مَنْ أَنْکَرَهُ بِلِسَانِهِ فَقَدْ أُجِرَ، وَ هُوَ أَفْضَلُ مِنْ صَاحِبِهِ؛ وَ مَنْ أَنْکَرَهُ بِالسَّیْفِ لِتَکُونَ کَلِمَةُ اللَّهِ هِیَ الْعُلْیَا وَ کَلِمَةُ الظَّالِمِینَ هِیَ السُّفْلَى، فَذلِکَ الَّذِی أَصَابَ سَبِیلَ الْهُدَى، وَ قَامَ عَلَى الطَّرِیقِ، وَ نَوَّرَ فِی قَلْبِهِ الْیَقِینُ؛

 اى مؤمنان آن که بیند ستمى مى‏رانند یا مردم را به منکرى مى‏خوانند و او به دل خود آن را نپسندد، سالم مانده و گناه نورزیده، و آن که آن را به زبان انکار کرد، مزد یافت و از آن که به دل انکار کرد برتر است، و آن که با شمشیر به انکار برخاست تا کلام خدا بلند و گفتار ستمگران پست گردد،  او کسى است که راه رستگارى را یافت و بر آن ایستاد، و نور یقین در دلش تافت.

نهج البلاغه /حکمت 373

أَوَّلَ مَا تُغْلَبُونَ عَلَیْهِ مِنَ الْجِهَادِ الْجِهَادُ بِأَیْدِیکُمْ، ثُمَّ بِأَلْسِنَتِکُمْ، ثُمَّ بِقُلُوبِکُمْ؛ فَمَنْ لَمْ یَعْرِفْ بِقَلْبِهِ مَعْرُوفاً، وَلَمْ یُنْکِرْ مُنْکَراً، قُلِبَ فَجُعِلَ أَعْلَاهُ أَسْفَلُهُ، وَ أَسْفَلَهُ أَعْلَاهُ؛

 نخست درجه از جهاد که از آن باز مى‏مانید، جهاد با دستهاتان بود، پس جهاد با زبان، سپس جهاد با دلهاتان، و آن که به دل کار نیکى را نستاید و کار زشت او را ناخوش نیاید، طبیعتش دگرگون شود چنانکه پستى وى بلند شود و بلندیش سرنگون زشتیهایش آشکار و نیکوییهایش ناپدیدار.

 نهج البلاغه / حکمت 375

مَن تَرَکَ اِنکارَ المُنکَرِ بِقَلبِه و یَدِهِ وَ لِسانِهِ فَهوَ میّتٌ بَینَ الاَحیاء؛ِ

کسی که انکار منکر را با قلب و دست و زبانش ترک کند مرده ای میان زندگان است. 

تهذیب/ ج 6/ ص181

مِنْ عَبْدِ اللَّهِ عَلِیٍّ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ، إِلَى الْقَوْمِ الَّذِینَ غَضِبُوا للَّهِ حِینَ عُصِیَ فِی أَرْضِهِ، وَ ذُهِبَ بِحَقِّهِ، فَضَرَبَ الْجَوْرُ سُرَادِقَهُ عَلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ، وَ الْمُقِیم وَ الظَّاعِنِ، فَلَامَعْرُوفٌ یُسْتَرَاحُ إِلَیْهِ؛ وَ لَامُنْکَرٌ یُتَنَاهَى عَنْهُ؛

 از بنده خدا على امیر مؤمنان به مردمى که براى خدا به خشم آمدند هنگامى که دیگران خدا را در زمین نافرمانى کردند و حق او را از میان بردند، تا آنکه ستم سراپرده‏اش را بر پا کرد و نیکوکار و بدکردار و باشنده و کوچنده را به درون خود در آورد، نه معروفى ماند که در پناه آن آسوده توان بود و نه از منکرى نهى توان نمود.

نامه38/ نهج البلاغه

لَا تَکُنْ مِمَّنْ یَرْجُو الْآخِرَةَ بِغَیْرِ الْعَمَلِ، وَ یُرجِّی التَّوْبَةَ بِطُولِ الْأَمَلِ، یَقُولُ فِی الدُّنْیَا بِقَوْلِ الزَّاهِدِینَ، وَ یَعْمَلُ فِیهَا بِعَمَلِ الرَّاغِبِین، إِنْ أُعْطِیَ مِنْهَا لَمْ یَشْبَعْ، وَ إِنْ مُنِعَ مِنْهَا لَمْ یَقْنَعْ؛ یَعْجِزُ عَنْ شُکْرِ مَا أُوتِیَ، وَ یَبْتَغِی الزِّیَادَةَ فِیَما بَقِیَ؛ یَنْهَى وَ لَا یَنْتَهِی، وَ یَأْمُرُ بِمَا لَا یَأْتِی؛ یُحِبُّ الصَّالِحِینَ وَ لَا یَعْمَلُ؛

مردم از مَثَل های قرآن در باره کسانی که عذاب و کیفر شدند و روزهای سخت آنان و آسیب هایی که دیدند ؛ آگاهید پس وعده عذاب خدا را دور مپندارید و به عذر اینکه آگاهی ندارید، خود را گرفتار نسازید و انتقام خدا را سبک و خود را از کیفر الهی ایمن مپندارید زیرا که خدای سبحان مردم روزگاران گذشته را از رحمت خود دور نساخت مگر برای ترک امر به معروف و نهی از منکر.

خطبه 192 /نهج البلاغه

أَیُّهَا النَّاسُ، إِنِّی، وَاللَّهِ، مَا أَحُثُّکُمْ عَلَى طَاعَةٍ إِلَّا وَأَسْبِقُکُمْ إِلَیْهَا، وَلَا أَنْهَاکُمْ عَنْ مَعْصِیَةٍ إِلَّا وَأَتَنَاهَى قَبْلَکُمْ عَنْهَا؛

 ای مردم سوگند به خدا من شمار را به هیچ طاعتی وادار نکنم مگر اینکه پیش از آن خود، عمل کرده ام و از معصیتی شما را باز ندارم جز آن که پیش از آن، ترک گفته‏ ام.