منجی در لباس پاندا

برداشت از وبلاگ " صدرا "

چکیده :

در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف کارتون « پاندای کونگ فو کار » می پردازیم و با رویکرد جامعه شناسی مذهبی و مهدوی، به تأثیرات آخرالزمانی و فلسفی این انیمیشین بر ذهن و عقیده ی کودکان و جامعه اشاره می نماییم.

خلاصه :

انیمیشن پاندای کونگ فوکار به تقابل میان نیروهای خیر وشر می پردازد و از گزاره های آخرالزمانی و منجی گرایی استفاده می نماید. تقابل میان خیر و شر را در قالب تقابل دو نیروی « یین » و « یانگ » یا انرژی مثبت و منفی نشان می دهد که دو شخصیت پاندا و پلنگ ( تای لانگ ) بیانگر آن می باشند.
این داستان به ظرافت های خاصی که در داستان و انیمیشن خود دارد، ذهن مخاطب را با گزاره های منجی گرایی، هزاره گرایی، تقابل خیر و شر و... در مکتب کنفسیوسی چین آشنا می نماید و در نهایت برخی از مفاهیم مشترک با مهدویت در اسلام را مورد تحریف قرار می دهد.
در این مقاله سعی داریم به پرسش های زیر پاسخ گوییم.
1- آیا فضای انیمیشن برای کودکان، به دور از مفاهیم فلسفی و کلامی می باشد؟
2- آیا انیمیشن هایی چون پاندای کونگ فوکار، در جهت ایجاد فضای آخرالزمانی تلاش می نمایند؟
3- آیا مفاهیم آخرالزمانی و منجی گرایی که در این انیمیشین ارائه می گردد، با مبانی اعتقادی شیعه در مهدویت سازگار است؟
4- آیا کارتونی که برای کودکان ساخته می شود، تنها یک داستان سرگرم کننده است، یا دارای ابعاد پیچیده تری می باشد؟
این پژوهش دارای ابعاد زیر می باشد:

الف – خلاصه ی داستان پاندای کونگ فو کار
ب- مفاهیم و نکات کلیدی داستان

الف- خلاصه داستان پاندای کونگ فو کار


بعد از کشف اسرار هماهنگی و تعادل و اسرار کونگ فو توسط استاد ادوی ( لاک پشت )، نزدیک به هزار سال است که معبد چی و مردم شهر منتظر انتخاب شدن و ظهور « جنگ جوی اژدها » هستند تا تقدیر زندگی را کامل کند و آنها را به آرامش برساند. یکی از شاگردان معبد چی ( تای لانگ ) پس از آموزش های فراوان کونگ فو ، نامزد جنگ جوی اژدها می گردد، اما استاد ادوی ، قلب او را تاریک می بیند و او را انتخاب نمی کند. تای لانگ برای تصاحب « طومار اژدها » که به فرد، قدرت جنگ جوی اژدها را می دهد دست به شرارت می زند اما استاد ادوی با او مقابله می کند و او به زندان می افتد.
پس از تای لانگ ، 5 نفر برای رسیدن به مقام جنگ جوی اژدها ، آموزش می بینند تا یکی از آنها انتخاب گردد. زمانی که تای لانگ، پس از بیست سال، احتمال فرارش از زندان مطرح می گردد، مسابقه ی انتخاب جنگ جوی اژدها از میان گروه پنج ( ببر ، میمون ، لک لک ، مار و مانیتس  ) آغاز می گردد اما با حادثه ای غیر منتظره ، پاندا که یک شاگرد آشپز بوده است به وسط میدان می افتد و توسط استاد ادوی به عنوان جنگ جوی اژدها انتخاب می گردد. « استاد چیفو » و گروه 5 با انتخاب پاندا مخالف هستند. با فرار کردن تای لانگ از زندان، گروه 5 برای مقابله با او می روند و استاد ادوی هدایت معبد را به استاد چیفو ( راکن ) می سپارد و می میرد.
استاد چیفو به آموزش پاندا می پردازد. گروه 5 از تای لانگ شکست می خورند و تای لانگ به شهر می رسد و استاد چیفو را شکست می دهد، اما در نهایت پاندا در مقابل تای لانگ می ایستد و بخاطر ویژگی های خاص جسمی اش، بر او غلبه می نماید و تای لانگ را شکست می دهد و آرامش را به شهر و معبد باز می گرداند.


ب - مفاهیم و نکات کلیدی داستان


در این قسمت بدلیل کثرت نکاتی که در این انیمیشن وجود دارد، بطور خلاصه به این نکات اشاره می نماییم تا خواننده ی محترم با آنها آشنا گردد و برای تحقیق بیشتر هر یک از این نکات را بطور تخصصی مورد بررسی قرار دهد.


1- تیتراژ ابتدایی فیلم :


قرار گرفتن رزمی کار بر روی ماه.
این قسمت شبیه به قرار داشتن « جوکر » در بازی پاسور می باشد که از روی ماه به سمت زمین نگاه می کند. در فیلم نیز، فرد رزمی کار پس از نشستن بر روی ماه با قلاب ماهی گیری به سمت زمین قرار می گیرد. نکته ای که می توان از این شباهت برداشت نمود، هدف بازی پاسور و هدف کارتون و فیلم می باشد.
رسالت اصلی بازی هایی همچون پاسور و امثال آن، سرگرم نمودن انسان ها می باشد. سرگرم نمودن به معنای مشغول شدن به امور لغو و بیهوده که فایده ای جز اتلاف وقت و غافل شدن از مسیر حرکت بندگی ندارد. بازی هایی همچون پاسور و امثال آن رسالت اصلی آنها، ایجاد غفلت و بی توجهی نسبت به خداوند و مسیر بندگی او می باشد. شیطان برای ایجاد غفلت میان بندگان خداوند روش ها و ابزارهای مختلفی را تولید نموده است که بازی ها و مسابقات و ورزش ها و فیلم ها و... از انواع آن می باشند. رسالت اصلی سینمای هالیوودی که باعث آگاهی و بیداری انسان ها نمی شود نیز در راستای غفلت زایی و دوری یاد خدا می باشد.
نماد فرد رزمی کار بر روی ماه نیز یادآور ماهیت غفلت زایی این کارتون ها و فیلم ها است که اگر فرد متوجه آن نباشد در غفلت و سرگرمی غرق می گردد.


2- انتخاب پاندا به عنوان قهرمان داستان :


نکته ای که قابل توجه می باشد این است که در میان تمام حیواناتی که دارای قابلیت های مختلف هستند، چرا پاندا انتخاب شده است؟ پاندا حیوان ملی و نماد ملی کشور چین می باشد. پاندا نماد سرزمین چین و فرهنگ و تمدن چین می باشد. پیامی که این انتخاب به مخاطب انتقال می دهد، این نکته است که جنگ جوی اژدها، کسی که باعث آرامش دره جهانی می شود کسی که در مقابل هجوم جبهه شر و مشکلات می ایستد و مقابله می کند، منجی دره تمدن جهانی پاندا یا همان کشور چین می باشد. در این انیمیشن ، چین با استفاده از سمبل کشور خود ، یعنی پاندا ، خود را منجی مشکلات جامعه جهانی معرفی نموده است.


 


3- طراحی اندام پاندا، چاقی، بی قواره گی، بی دست و پایی، تنبلی و رخوت، آرامش :


در طراحی و شخصیت پردازی پاندا، تلاش شده است تا او را اوج تنبلی ، سستی و چاقی نشان دهند. استفاده از این پردازش دارای دو بعد می باشد، اول اینکه او را مظهر نرمی، آرامش و تغییرپذیری نشان دهند که سمبل انرژی « یین » و « نیروی چی » می باشد و دوم اینکه ویژگی های جنگ جوی اژدها را بر خلاف انتظار معرفی می نماید.
مکاتب شرقی، جهان را از تقابل و تبدیل دو انرژی یین و یانگ یا انرژی مثبت و انرژی منفی می دانند، انرژی یین مظهر آرامش ، نرمی ، انعطاف پذیری می باشد و انرژی یانگ مظهر سختی ، شدت و قدرت می باشد. طراحی شخصیت و اندام پاندا، او را سمبل انرژی یین ، یعنی نرمی ، آرامش و انعطاف پذیری قرار داده است.


4- علاقه پاندا به کونگ فو در خواب و بیداری :


پاندا در خواب و بیداری به دنبال فراگیری و به کار بردن کونگ فو می باشد. او در اتاقش عروسک های قهرمانان کونگ فو را جمع نموده و در و دیوار اتاقش از عکس های مختلف کونگ فو پر شده است. این علاقه ی پاندا به کونگ فو ، تبلیغ ورزش های رزمی چین و جذب جوانان دنیا به این سبک رزمی می باشد. این سیاست را در طول 50 سال گذشته با ورود ورزش های رزمی به سینما، از طرف فیلم سازان مختلف شاهد هستیم. موج فیلم های رزمی بروس لی، جکی جان، جت لی و... همگی در راستای جهانی سازی ورزش های رزمی چین می باشد. این علاقه ی پاندا نیز به مخاطب کودک خود انتقال داده شده، کودکان جهان از کودکی شیفته ی ورزش کونگ فو می گردند و نسبت به ورزش های ملی و سنتی خود بیگانه می شوند.




 
5- پنج قهرمان رزمی کار ( ببر ، میمون ، لک لک ، مار ، مانتیس ) :

برای انتخاب جنگ جوی اژدها ، 5 نفر در معبد چی در حال آموزش می باشند. این 5 حیوان نماینده ی چهار دسته از موجودات می باشند، ببر و میمون نماینده دسته پستانداران ، لک لک نماینده دسته پرندگان، مار نماینده خزندگان و مانتیس نماینده دسته حشرات می باشند. در واقع تمامی موجودات در انتخاب جنگ جوی اژدها ، نماینده دارند و تلاش می کنند تا انتخاب گردند. درگیر شدن تمامی دسته های موجودات اعم از پستانداران، پرندگان، خزندگان و حشرات در مسئله ی انتخاب جنگ جوی اژدها ، نشان گر اهمیت این موضوع و همه گیر بودن آن می باشد. در واقع مسئله ی جنگ جوی اژدها یا منجی شهر زمین، مربوط به تمام موجودات می باشد و در سرنوشت تمام موجودات تأثیرگذار می باشد، به همین دلیل تمامی دسته های جانوری در انتخاب آن شرکت دارند. این مطلب بیان گر این نکته است که مسئله ی منجی تنها مختص به انسان ها نمی باشد، بلکه دیگر موجودات نیز با آن در ارتباط می باشند. (1)
در واقع منجی در جایگاه حجت خداوند بر روی زمین و برای موجودات در حفظ زمین و حفظ حیات و بقاء بر روی زمین نقش دارد، به همین دلیل دیگر موجودات نیز نسبت به آن مسئولیت دارند. هر چند داستان پاندای کونگ فو کار بر اساس مبانی شیعه ساخته نشده است اما به برخی از آنها اشاره شده است.
می توان این اشاره را به طور تصادفی دانست یا این که میان مبانی تفکر شیعی در مهدویت با تفکر کنفسیوسی در چین مشترکاتی وجود داشته باشد. همچنین این احتمال وجود دارد که از مبانی تفکر شیعه به نام خود استفاده نموده باشند.


6- شهروندان شهر تنها سه حیوان هستند : اردک ، خرگوش و خوک :


استفاده از این سه حیوان به عنوان شهروندان شهر، دارای نماد می باشد. اردک در فرهنگ اسلامی و عرفان اسلامی ، نماد حرص و آز می باشد که به خاطر حرصی که در جست و جوی میان گل و لای برای پیدا کردن کرم می زند، سمبل صفت حرص شده است. خرگوش نیز به دلیل قدرت تکثیر زیاد و جوندگی اش ، سمبل شهوت نیروی جنسی و شهوت شکم می باشد.
خوک بدلیل نجاست خواری جزء حرام گوشتان می باشد و ویژگی ای که دارد، فاقد غیرت و تعصب نسبت به جفت خود می باشد؛ خوک تنها حیوانی است که اگر خوک دیگری با جفتش نزدیکی نماید، واکنشی نشان نمی دهد. به همین دلیل مصرف گوشت خوک باعث بی غیرتی و بی تفاوتی نسبت به ناموس می گردد، و یکی از حکمت های حرمت گوشت خوک در اسلام همین نکته است. استفاده از این حیوانات در داستان پاندا، سمبل بی تفاوتی، مصرف گرایی، سطحی نگری و لذت طلبی جامعه انسانی می باشد که تنها به دنبال لذت های دنیایی و مصرف گرایی می باشد و از تفکر و تعمق در موضوعات و امور عالم فاصله گرفته است.
این جامعه سمبل جامعه « لیبرال دموکراسی » می باشد که اصالت را بر اباحی گری و لذت طلبی می داند و نسبت به حوادث و مشکلات و مسئولیت های آفرینش، بی تفاوت می باشد. شاید سازندگان پاندای کونگ فوکار ، مبانی اسلامی را نسبت به شخصیت پردازی حیوانات ندانسته باشند، اما برای نشان دادن فرهنگ اباحه گری، بی تفاوتی، سطحی نگری، فانتزی منشی، لذت طلبی و مصرف گرایی، بهترین حیواناتی که می توانستند انتخاب نمایند ، خوک و خرگوش و اردک می باشد.