نقش معلم در گسترش فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر

وبلاگ "سفیران امر به معروف " نوشت :

نقش معلم را در گسترش فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر را به4 دلیل  می توان با اهمیت دانست . ما در این مقاله این 4 مورد را به طور مختصر مورد بررسی قرار می دهیم .

این دلایل به شرح زیر می باشد :

1.       معلم به عنوان الگوی دانش آموز می باشد و گفته ها و نصیحت های وی می تواند دانش آموز را تحت تأثیر قرار دهد .

2.       فرهنگ و دین ما ایجاد می کند که ارزشهای اخلاقی و معنوی باید در مدارس گسترش پیدا کند و این به عهده معلم می باشد .

3.       هم وظیفه شغلی و هم وظیفه شرعی معلم ایجاد می کند که در مدارس ترویج فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر در اولویت های یاد دهی معلم باشد .

4.       نقش پذیری اجتماعی و اهمیت دادن به این ارزش های  معنوی بیشتر در دوران دانش آموزی می باشدکه معلم می تواند با خلاقیت خود این دانش آموزان را در جهت مثبت سوق دهد .

معلم به عنوان یک الگو

در مورد اول دانش آموز یک گرایش مثبت دارد و معلم را به عنوان یک الگوی رفتاری خود می داند و در اکثر اوقات رفتارهای معلم خود را تقلید می کند حتی بعضی مواقع دوست دارد مثل معلم لباس بپوشد مثل او راه برود ، مثل او صحبت کند . و حالا این معلم می تواند دانش آموز را به راه راست هدایت کند و هم می تواند دانش آموز را گمراه کند و او را از راه مستقیم منحرف کند ، و با توجه به اینکه مهمترین اصل در امر به معروف و نهی از منکر اصل تأثیر است که در پی آن امر به معروف گسترش و ریشه منکر را در ذهن دانش آموز به یک امر خوشایند تبدیل کند و او را در جهت برقراری امر به معروف و نهی از منکر سوق دهد .

معلم همچنین باید از این موقعیت و اعتمادی که دانش آموز به وی دارد در جهت گسترش فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر در بین دانش آموزان استفاده کند و این قشر پر جمعیت و تأثیر گذار در جامعه را به برقراری امر به معروف و نهی از منکر هدایت کند ، تا آنها نقشی که در جامعه خواهند داشت ، این فرهنگ را در جامعه گسترش دهند تا    جامعه ای بدون منکر داشته باشیم .

اما معلم باید به این نکته نیز توجه کند که « یکی از بزرگترین رموز آموزشی این است که شاگرد خود معلم را بپذیرد و نه زبان و استدلالش را . اگر استدلال معلم را بپذیرد در واقع معلم نقش ضبط صوت را دارد ، معلم  باید به گونه ای عمل کند که شاگرد خود او  را بپذیرد ، وجود او را که پذیرفت تحت تأثیر اخلاق و رفتار معلم از جمله ، استدلالش قرار می گیرد ، راه رسیدن به این مرتبه از معلمی هم دو چیز است :

الف – تسلط و پختگی علمی    ب ) تقوی و وارستگی اخلاقی   »

نظام پرورشی مدارس و مباحث مذهبی – اسلامی

مورد دلیل دوم ،باید این موضوع را متذکر شویم که « در بحث نظام پرورشی مدارس استاندارد آنچه در مدارس ما باید انجام شود ، با آنچه در مدارس برتر سایرکشورها انجام می شود باید تا حد زیادی متمایز باشد . در واقع بحث پرورشی در کشور ما علاوه بر آن که با روحیات ، خلقیات و نیازهای فراگیرندگان مرتبط است ، به طور ویژه ای با مباحث مذهبی – اسلامی نیز در آمیخته است . بنابراین انتظار می رود که در مدارس استاندارد مؤلفه هایی از جمله ترویج فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر در حکم یک اصل در میان دانش آموزان مورد توجه قرار گیرد .» و بیشترین انتظار در ترویج چنین مباحث مذهبی – اسلامی از معلم می رود و این معلم است که در مدرسه بیشترین برخورد را با دانش آموزان دارد و می تواند نقش مهمی در مؤلفه هایی مانند گسترش فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر داشته باشد .

 نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران می تواند با کلاس های ضمن خدمتی که در مورد امر به معروف و نهی از منکر برای معلمان می گذارد در ترویج و گسترش امر به معروف و نهی از منکر قدمی بلند بردارد تا جامعه ای به دور از فساد ها و منکرات و جامعه ای که مورد قبول خدا و انبیاء است را داشته باشیم و در اامنیت کامل به سر ببریم . 

ولی مشکل بزرگی که وجود دارد ، موضوع پذیرش ابتدایی می باشد . همانطور که مشخص است دوره ابتدایی مهمترین دوره می باشد و باید افرادی آموزش دیده استخدام شوند  . متأسفانه کسانی مانند سرباز معلم ها ، نهضتی ها و دیپلمه ها که اصلاً در زمینه مذهبی و درسی آموزش ندیده اند در آموزش ابتدایی استخدام می شوند و نمی توانند نقش یک معلم خوب را ، بر دانش آموزان ایفا کنند .

وظیفه معلم و گسترش ارزشهای اخلاقی

دلیل سومی که نقش معلم را در گسترش امر به معروف و نهی از منکر را با اهمیت می کند ، وظیفه شرعی و شغلی معلم است . « یک معلم باید بر اساس نیازهای واقعی تربیتی و آموزشی دانش آموزان به کار خود ادامه دهد و نه با هرچه  پیش آید ، خوش آید و از سر تفنن و تنوع . در رفتار و کردار و گفتار و اندیشه معلم نباید هیچ بخش بی تفاوت و بی جهت و بی تحرک و بیهوده موجود باشد و از همه وجود او باید جدیّت و هدفداری نمایان گردد . » معلم علاوه بر اینکه وظیفه دارد مطالب مربوط به کتاب درسی را به دانش آموزان یاد دهد باید نسبت به مسائل مذهبی – اسلامی و پرورشی از جمله گسترش امر به معروف و نهی از منکر نیز برنامه خاصی در کلاس درسی داشته باشد و فقط اتکا به موارد درسی نکند . او می تواند گسترش امر به معروف و نهی از منکر را در اولویت های اولیه یاددهی خود قرار دهد ، تا وظیفه شرعی و شغلی خود را ادا کرده باشد و دانش آموزانی متعهد به ارزشهای اخلاقی را برای جامعه آینده تربیت کند . ما معلمان باید استاد مطهری را یک الگو قرار دهیم ، مثلاً ، « آقای مطهری نخستین ویژگی اش در مقام درس دادن این بود که انسان وقتی پای درسش می نشست احساس می کرد ایشان در حال انجام وظیفه دینی است . » در این قسمت از مقاله ، لازم دانستیم تا مراحل یادگیری ارزشهای اخلاقی از جمله امر به معروف و نهی از منکر را به دانش آموزان بیان کنیم ، تا شما خوانندگان عزیز با این مراحل آشنا شوید .

مرحله نخست : دانش آموزان پذیرش قوانین و مقررات اخلاقی ، ارزشها و ضد ارزشها و رفتارهای خواسته شده از سوی مربیان را در ذهن خود بر اساس پیامدهای جسمانی و آنی  آن را ارزیابی می کنند و باید معلم در این مرحله یاددهی را بر مبنای نزدیک شدن به احساس خوشایندی ( خوشی و لذت ) انجام دهد .

در مرحله دوم دلیل اطاعت دانش آموز از معلم مورد قبول قرار گرفتن و حفظ موقعیت اجتماعی است . معلم باید یاددهی خود را بر مبنای توجه به جمع و گروه و محرومیّت و طرد از موقعیت باشد .

در مرحله سوم : « اطاعت ریشه در اعماق دل و جان آدمی دارد و این نوع اطاعت و پذیرش مقررات با طیب خاطر به عمل منجر می شود ، چه کسی حضور داشته باشد چه نداشته باشد . اگر شرایط بیرونی هم تغییر کند ، باز فرد از قبول و عمل به عقیده و ارزشهای خود دست بردار نیست » و معلم باید به این مرحله تأکید بیشتری داشته باشد .

حساسیت دوران دانش آموزی و نقش پذیری اجتماعی

اما دلیل چهارم هم خیلی مهم می باشد ، زیرابیشتر انسانها در دوران دانش آموزی نقش پذیری اجتماعی و اخلاقی خود را می گیرند و در این مرحله بیشتر به دنبال مسائل دین و مذهبی می باشد و کنجکاو است و تأثیر پذیری زیادی نسبت به گفتارهای معلم دارد و معلم نیز باید از این فرصت استفاده کند و در حد امکان در گسترش و تبیین امر به معروف و نهی از منکر تلاش کند تا با هدایت دانش آموزان به این سمت امر به معروف و نهی از منکر در جامعه بگستراند و مردم را با فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر آشنا کند .